Jak wybrać metodę wsparcia, interwencji, pomocy w transformacji, zmianie, rozwoju, czy zdrowieniu?

Rynek zawodów pomocowych dynamicznie się rozwija. Świadomość społeczna w dziedzinie zdrowia psychicznego rośnie. Jednak nadal niewystarczająco, zwłaszcza w obliczu dynamicznych czasów, w jakich żyjemy. 

Na rynku pracuje coraz więcej osób w obszarach pomocowych, rozwojowych i dydaktycznych. Rośnie liczba kierunków na uczelniach w szkołach czy instytutach, które kształcą osoby, wspierające innych. 

Nauka dostarcza nam coraz to nowej wiedzy, doświadczeń i dowodów naukowych, nie rzadko podważając lub obalając stare i powszechne dogmaty. 

W dobie masowego zalewu, informacjami o sukcesach i kolejnych osiągnięciach, wiele osób zaczyna się zatracać, przeżywając rezygnację. 
Jak mam się przyznać, do swojej słabości?
Przecież jestem taki charyzmatyczny/-a i aktywny/-a.
W domu słabo, ale za to w pracy, same sukcesy.
Chcę rozwinąć swój biznes.
Brakuje mi twardej wiedzy.
Zdrowie psychiczne szwankuje …

Niestety nadal zamiatamy pod dywan wiele tematów. Często w organizacjach panuje zmowa milczenia. Nadal obowiązują utarte mity.
A kiedy już jesteśmy gotowi na rozwój, wsparcie, pomoc, dla siebie samych, bliskich lub naszych współpracowników zderzamy się z olbrzymią ofertą,
nie zawsze dobrze rozumiejąc, którą z metod wybrać. Często mylone są zawody specjalistów. 

Mam nadzieję, że poniższy opis zawodów pomocowych i edukacyjnych, ułatwi i pomoże w wyborze odpowiednich specjalistów czy ekspertów. 

Niedobór, deficyt

Psycholog kliniczny – ma uprawienia do przeprowadzania diagnozy, opiniuje i świadczy pomoc psychologiczną. Prowadzi konsultacje, wsparcie psychologiczne czy interwencję kryzysową. Tytuł psychologa przysługuje po pięcioletnich studiach magisterskich.

Psychoterapeuta – prowadzi procesy i interwencje terapeutyczne, w których pacjent może zrozumieć własne przeżycia, zobaczyć
i przepracować przyczyny, usunąć cierpienia oraz nauczyć się wpływać na swoje życie. Aby nim zostać oprócz studiów humanistycznych, potrzebne jest specjalistyczne szkolenie podyplomowe, zwykle 4 – letnie. 

Psychiatra – z kolei jest lekarzem, który ukończył specjalizację z psychiatrii. Przeprowadza diagnozę oraz leczenie zaburzeń psychicznych. Stosuje głównie farmakoterapię. Może kierować do szpitala psychiatrycznego czy oddziałów odwykowych.

Warto dodać, że na dzień dzisiejszy znanych jest kilkaset mniej lub bardziej potwierdzonych naukowo nurtów i metod leczenia
w zakresie zdrowia psychicznego.  Badania pokazują, że psychoterapia i leczenie psychiatryczne mogę się efektywnie uzupełniać. 
Podstawowe nurty to Psychodynamiczny, Psychoanalityczny, Poznawczo-behawioralny (CBT), Gestalt (PTPG), Procesu, Integracyjny, Systemowy, Interwencji Kryzysowej, Interpersonalna (IPT), Poznawcza (CT), Usprawnienia poznawczego (CRT),
Techniki rozwiązywania problemów (PST), Humanistyczne, Egzystencjonalne, Zaangażowania i Akceptacji (ACT),
Skoncentrowana na rozwiązaniach  i wiele innych.

Nurty różnią się podejściem do człowieka i jego psychiki. Obrazują przekonania jakie mieli ich twórcy.  

Warto znać również inicjatywę Evidence – Based Practice (EBP oraz EBM, EBT, EST), jest to ruch promujący praktyki opartej
na dowodach, eksperymentach klinicznych, podwójnych ślepych próbach, metaanalizach z naciskiem na szanowanie indywidulanych wartości i preferencji klientów.  

Terapeuta – to bardzo szerokie pojęcie, różnie interpretowane często mylone z Psychoterapeutą. Tytułem Terapeuty, 
posługują się osoby, które skończyły, różnego rodzaju studia podyplomowe, szkoły czy kursy. Bardzo często proces edukacyjny Terapeutów jest po za systemem akademickim, co z jednej strony daje dużo większe możliwości, dostęp od najnowszej wiedzy naukowej, czy skuteczne doświadczenia przekazywane od praktyków, ale i może przyczyniać się do nadużyć.  

Założeniem terapii jak i opisanego poniżej Counsselingu jest to, iż każda osoba jest inna, niepowtarzalna, z unikalną tożsamością, bagażem doświadczeń czy osobistym system wartości.
Nie występuje tu obowiązujący schemat, w który wpasowuje się kolejne osoby. 
Dlatego skuteczność tych procesów, bardzo zależy od doświadczenia, wiedzy czy postawy – osoby prowadzącej. 

Counsuellor – jest przedstawicielem stosunkowo nowego zawodu, którego normy, zakres i status – kształtują się.
Jest od specyficznym doradcą psychologicznym. Pracuje i wspiera osoby bez głębokich zaburzeń psychicznych, a raczej z tymi,
którzy z różnych powodów i sytuacji życiowych, osobistych czy zawodowych, mają sytuacyjne problemy i kryzysy.
Pomaga odzyskać równowagę i znaleźć rozwiązanie i wyjście z sytuacji. 

Niedosyt, zasoby

Coach to osoba, która prowadzi procesy rozwojowe oparte na potencjale, kompetencjach i umiejętnościach klienta.
Coach towarzyszy, prowokuje, skłania do myślenia i inspiruje. Zawód ten nie jest prawnie ani ustawowo uregulowany,
na rynku pracuje wielu samozwańców, a także osoby, które ukończyły studia, profesjonalne szkoły czy instytuty.
Istnieją organizacje i stowarzyszenia działające na rzecz rozwoju i promocji tego zawodu w oparciu o kodeksy etyczne,
niezbędne kompetencje czy superwizje. ICF, ICI, EMCC oraz IC. Wiele placówek edukacyjnych posiada akredytowane programy. Coachowie mogą się w nich certyfikować, a także zdać egzaminy akredytujące w wymienionych organizacjach. 

Mentor to ekspert w swojej dziedzinie. Dysponuje praktyczną wiedzą, doświadczeniem, umiejętnościami oraz metodologią,
jak prowadzić procesy mentoringowe.
Jest to forma „sprawowania opieki”, transfer wiedzy, stymulowanie, inspirowanie czy przywództwo. W przeciwieństwie do coachingu, zawiera doradztwo i ewaluację. Istnieją stowarzyszenia i organizacje skupiające mentorów, dbając o rzetelność i profesjonalizm, przestrzeganie kodeksu etycznego czy odpowiedniej postawy i kompetencji. Mentor może się certyfikować. 

Trener – uczy i przekazuje nową wiedzę i umiejętności. Prowadzi szkolenia, warsztaty czy praktyczne zajęcia.
Stosuje uporządkowane metody, praktykuje, motywuje i sprawdza postępy podopiecznych. Na rynku jest bardzo wielu trenerów
w bardzo szerokim spectrum umiejętności i kompetencji. 

Facylitator – to osoba, która aktywnie współpracuje z grupą. W odróżnieniu od Trenera, który mówi do grupy, Facylitator uczestniczy
w jej pracach, jednak niejako w tle. Przygotowuje proces pracy, interweniuje, przypomina, neutralizuje, dbając o drożność, dobrą komunikację, porządkuje i ułatwia wypracowanie skutecznych metod w celu osiągnięcia rezultatów. 

Doradca – to raczej znane pojęcie. Osoba ta doradza, rekomenduje, kierunkuje czy proponuje w oparciu o swoją wiedzę,
na podstawie posiadanych kompetencji i umiejętności. 

Tutor – tłumaczony jako korepetytor, edukator, nauczyciel czy opiekun. Metoda tutoringu wywodzi się z brytyjskich renomowanych uniwersytetów. Metoda polega na wspieraniu samodzielnej pracy podopiecznego, oraz weryfikowaniu rezultatów.
W pewnym ujęciu Tutora można porównać do promotora. Jednak w zawodzie tym jest bardzo duża elastyczność,
odpowiednia postawa budująca relację i duży wachlarz metod pracy i narzędzi.