COACHING INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ

CZYM JEST INTELIGENCJA EMOCJONALNA? 

Ogólną teorię inteligencji emocjonalnej ogłosili w 1990 roku dwaj psychologowie, Peter Salovey z Uniwersytetu Yale i John Mayer, obecnie Uniwersytet New Hampshire. Określili oni inteligencję emocjonalną „jako zdolność do rozpoznawania i regulowania swoich własnych emocji i emocji innych osób oraz wykorzystywania uczuć do kierowania myśleniem i działaniem.”  

Z kolei Daniel Goleman uważa, że – Inteligencja emocjonalna, inaczej EQ (ang. emotional quotient, EQ; emotional intelligence, EI) – „odnosi się do zdolności rozpoznawania przez nas naszych własnych uczuć i uczuć innych, do zdolności motywowania się i kierowania emocjami zarówno naszymi własnymi, jak i osób,
z którymi łączą nas jakieś więzi.”
W adaptacji Daniela Golemana, na inteligencję emocjonalną składa się 5 podstawowych kompetencji emocjonalnych i społecznych:

• samoświadomość
• samoregulacja
• motywacja
• empatia
• i umiejętności społeczne. 

 Natomiast w książce „Applied EI” Tim Sparrow i Amanda Knight posługują się następującą definicją
– Inteligencja emocjonalna stanowi nabyty nawyk:

• wykorzystywania informacji emocjonalnych pochodzących od nas samych oraz od innych osób:
• integrowania tych informacji z naszym sposobem myślenia; 
• wykorzystywania ich w procesie podejmowania decyzji, tak aby uzyskać odpowiednie rezultaty w określonych sytuacjach oraz w ogóle w życiu. 

NEURONY LUSTRZANE 

Po więcej informacji i wyniki badań zapraszam tutaj
Co obecnie wiemy o neuronach lustrzanych

W jaki sposób doświadczenia mogą wpływać na nasze umiejętności inteligencji emocjonalnej?

Kiedy nauczysz się rozpoznawać własne reakcje i zrozumiesz ich źródło, wszystko nabierze sensu.

To podejście które oparte jest na Terapii Schematów autorstwa Jeffreya E. Younga. Uważa on, że schematy powstają wskutek niezaspokojonych podstawowych potrzeb emocjonalnych w dzieciństwie oraz w okresie dojrzewania. 

Powstałe w ten sposób schematy naszego myślenia – a w konsekwencji nasze zachowania – stanowią pewnego rodzaju wzorce i system osobistych przekonań, które determinują nas w dorosłym życiu. 

Autorzy Terapii Schematów zdefiniowali pięć podstawowych potrzeb emocjonalnych człowieka, które w przypadku braku ich zaspokojenia w dzieciństwie, w istotny sposób mogą „zakrzywiać” to co myślimy oraz to co i jak robimy w dorosłym życiu.
W myśl tego podejścia, zastanów się proszę czytelniku i czytelniczko, jak Twoje potrzeby wymienione poniżej oraz ich obszary – zostały zaspokojone?

1. Bezpieczne przywiązanie do innych; bezpieczeństwo, opieka, troska, akceptacja.
2. Autonomia, kompetencja, tożsamość.
3. Wolność wyrażania potrzeb i emocji.
4. Spontaniczność i zabawa.
5. Realistyczne granice i samokontrola. 

Nie możemy zmienić przeszłości, ale możemy zauważyć schematy naszego myślenia,
co może nam pozwolić stworzyć sposób w jaki na nie zareagujemy!

A gdzie jest miejsce na inteligencję emocjonalną?

Osobiście uważam, że genialnie to miejsce odnalazł Viktor E. Frankl, mówiąc, że 

Pomiędzy bodźcem i reakcją jest przestrzeń: w tej przestrzeni leży wolność i moc wyboru naszej odpowiedzi.

Jak rozwijać inteligencję emocjonalną?

na podstawie „Coaching inteligencji emocjonalnej” S. Neale, L Spencer-Arnel, L. Wilson. 

Paul McLean stworzył model potrójnego mózgu. 

1. Mózg gadzi (pień mózgu), ukształtowany w procesie ewolucji na początku, regulujący podstawowe funkcje życiowe oraz odpowiadający za odruchowe reakcje związane z unikaniem (niebezpieczeństwa), poczuciem odrętwienia, zamrożeniem (znieruchomieniem) – wprawiając ciało w stan pozbawiony emocji. 
2. Mózg limbiczny (hipokamp, ciało migdałowate i podwzgórze) – wykształcony w dalszej części ewolucji – (zwany mózgiem emocjonalnym), to nieświadoma część naszego mózgu, swojego rodzaju centrum emocjonalne. Jest miejscem w którym przechowujemy wartości, przekonania czy nastawienia i gdzie generowane są wywołane przez nie emocje. Hipokamp jest kluczową strukturą odpowiadającą za orientację przestrzenną i pamięć długotrwałą. Ciało migdałowate lubi to co znane i bezpieczne, tutaj może powstać blokada racjonalnego myślenia. 
3. Mózg myślący (kora mózgowa), wykształcony bardziej współcześnie i który odpowiada za procesy myślowe, takie jak planowanie, rozumowanie w ogóle, relacje z innymi ludźmi, pomysły, koncepcje, decyzje czy percepcja otaczającego nas świata. 

Naukowcy dowiedli, że nasz nasz „nieświadomy” mózg emocjonalny, jest dużo bardziej aktywny od naszego mózgu myślącego. Szacuje się, że nawet 6 miliardów komórek nerwowych jest aktywnych w mózgu emocjonalnym w każdej sekundzie, podczas gdy w naszym mózgu logicznym liczba ta wynosi „zaledwie” sto aktywnych neuronów. Wiemy również o rozległych połączeniach neuronowych między różnymi częściami naszego mózgu oraz z całym ciałem. 

A jak ma się do tego ilość komórek nerwowych? 
Szacuje się, że w mózgu mamy ich 100 miliardów, co umożliwia 100 bilionów połączeń – tworząc tzw.  „gąszcz neuronów”. 
Wiemy również, że posiadamy tzw. mały mózg – w sercu – gdzie znajduje się około 40.000 neuronów, które komunikują się z mózgiem.
Co w takim razie, wydarzy się, gdy zadbamy o koherencję serca i mózgu, rozumu…? 

A jeśli do tego dodamy 50-100 milionów komórek nerwowych w jelitach, które są największym magazynem serotoniny w organizmie…, co to oznacza dla naszej inteligencji emocjonalnej…? 

Zacznijmy od tego czym coaching nie jest? Coaching nie jest terapią, mentoringiem, doradztwem czy konsultingiem. Choć metody coachingu czerpią garściami z wymienionych dziedzin. 

Cytując za International Coach Federation – Coaching jest metodą pozwalającą w sposób efektywny wytyczyć i osiągnąć ważne cele, podnieść satysfakcję z życia zawodowego i prywatnego, stać się bardziej świadomym liderem, managerem, czy rodzicem. W pełni wykorzystuje potencjał, kompetencje i umiejętności KLIENTA/COACHEE. Identyfikuje trudności. Przygotowuje do ich pokonania. Często przekłada się na motywację i większą determinację w działaniu.
ICF definiuje COACHING jako towarzyszenie KLIENTOWI/COACHEE w kreatywnym procesie, który skłania do myślenia i inspiruje do maksymalizacji zawodowego i osobistego potencjału. 

Bardzo ważnym czynnikiem relacji coachingowej jest inteligencja emocjonalna. 

Więcej o coachingu można przeczytać tutaj Coaching czy Mentoring? 

Pracując z Klientami/Klientkami używam narzędzi, które służą zwiększeniu świadomości tego jak się czujemy. Jedną z metod jest praca z identyfikacją i nazwaniem swoich emocji. 

W różnych sytuacjach pytam moich Klientów o to – jak się teraz czują? Jakie to emocje? Bywa, że to nie taka oczywista sprawa. Sam tak pytany, nierzadko odpowiadałem „dobrze” lub „źle”. Tyle, że próżno szukać tych słów w spisie emocji… Kiedy, już zidentyfikowaliśmy swoje emocje, kolejnym krokiem jest przyjrzenie się temu, czy mogę się czuć tak jak się właśnie czuję? czy na przykład z jakiego powodu tak się czuję…? czy chcę tak się czuć…? 

Akceptacja tego jak się czujemy i nazwanie naszych emocji – to otwarcie drzwi do samoświadomości, akceptacji, bywa też, że nazywamy stan, którego nic nie uzasadnia. 

Polecam identyfikację swoich emocji w ciągu dnia, w różnych sytuacjach. Jest dostępnych wiele list czy kart emocji, które można umieścić na ścianie w pokoju, przy biurku w pracy, jako tapetę w komputerze czy na telefonie. Można przy jej pomocy rozmawiać z bliskimi nam osobami, z dziećmi, ze znajomymi. 

Jak się czujesz, gdy Twoje potrzeby są zaspokojone?
Odczuwasz radość, entuzjazm czy może tak, jakbyś otrzymał/-a zastrzyk energii?
A może, jesteś spokojny/-a, zrelaksowany/-a czy może wyciszony/-a?
(wyzwolony, radosny, aprobujący, spełniony, prawdziwy, pewny siebie, zaakceptowany, naturalny, wdzięczny, życzliwy, zgodny…)

A jak się czujesz, kiedy Twoje potrzeby nie są zaspokojone?
Jesteś smutny/-a, przygnębiony/-a, czy może bezsilny/-a?
A może rozgoryczony/-a, rozczarowany/-a, czy może zawiedziony? 
(zirytowany, złośliwy, posępny, kapryśny, skrępowany, strapiony, niezainteresowany, upokorzony, powściągliwy, represjonowany, zraniony…)

A czy możesz tak się czuć? Co się wydarzy, kiedy dasz sobie zgodę na to, aby czuć się, właśnie tak jak się czujesz…?

Niezależnie od wieku polecam również film „Inside out” – „W głowie się nie mieści” część 1 i 2. To ciekawe ujęcie emocji oraz osobistych przekonań – w bardzo przystępnej animowanej formie, dla całej rodziny. zwiastun filmu 

Jak się okazuje, potrzebujemy różnych emocji, również tych niełatwych i trudnych. Warto pamiętać, że nie ma złych czy dobrych emocji. One po prostu są, takie jak je odczuwamy. Według naszej osobistej indywidualnej mapy postrzegania, percepcji i rozumienia sytuacji. Nawet, a może tym bardziej, jeśli inni tego nie rozumieją. Mamy do tego prawo.
Pamiętajmy również, że to my mamy emocje, a nie one nas!

Szacunek dla siebie, szacunek dla innych, warunkiem inteligencji emocjonalnej. 

1. Ja nie jestem OK, ty jesteś OK (uległość, pasywność, zachwiane poczucie własnej wartości, możliwe intencje „zobacz jak mi ciężko”)
2. Ja nie jestem OK, ty nie jesteś OK (postawa zablokowana, pasywno-agresywna, zwątpienie, bezradność)
3. Ja jestem OK, ty nie jesteś OK (postawa osądzająca, oceniająca, agresywna, możliwe dyktat i dyrektywność, ryzyko manipulacji)
4. i wreszcie Ja jestem OK, ty jesteś OK (zdrowa, dojrzała, asertywna, partnerska relacja, postawa obiektywna, otwarta, szczera).

Dobrym ćwiczeniem, jest przypomnienie sobie sytuacji z własnego życia, kiedy przyjmowaliśmy kolejne postawy OK. Warto zastanowić się co czuliśmy w tych sytuacjach, co myśleliśmy, a co zrobiliśmy? 
A także co czuła, myślała i zrobiła druga strona? Co wydarzyło by się, jeśli zmieniłbym/zmieniłabym podejście i swoją postawę? A może warto powrócić do tej sytuacji i spróbować ją rozwiązać z poziomu Ja jestem OK, Ty jesteś OK? A co jeśli zmienimy pozycję percepcyjną i spróbujemy stanąć w roli drugiej strony? Jak wówczas wygląda ta sytuacja i nasze racje…? 

Model EI COACH. 

Prowadząc sesje coachingowe stosuję różnorodne narzędzia i techniki. Jednym z narzędzi, które rozwija inteligencję emocjonalną jest model EI COACH. To sekwencja następujących po sobie kroków, które stanowią swojego rodzaju ramę – strukturę rozmowy. A wszystko zaczyna się od emocji!

Schemat rozmowy może wyglądać następująco:

E – emocje (emotions) 
Na początku spotkania, czy nowego tematu, problemu, który wnosi mój Klient/Klientka, pytam,
– Jak się czujesz w związku z tą sytuacją?
– O czym świadczą dla Ciebie, uczucia, które w sobie masz? 
Celem, jest rozwijanie swojego barometru emocjonalnego. 

I – inteligencja (intelligence)
Kolejnym krokiem jest zapytanie o cel. 
– O czym chciałbyś/-abyś dzisiaj porozmawiać?
– Co miałoby być efektem naszej sesji? 
– …

C – sytuacja bieżąca (current)
Następnie pracujemy nad tym jak jest teraz. 
– Co dzieje się aktualnie, w związku z sytuacją o której rozmawiamy?
– Co jest dla Ciebie dobre? 
– Z jakimi wyzwaniami się zmagasz?
– …

O – możliwość (opportunities) 
– Jakie możliwości wyboru, widzisz w związku z tą sytuacją?
– Które rozwiązania uważasz jako słuszne?
– A, które rozwiązania, mogą oddalić Cię od twoich wartości?
-…

A – działanie (actions)
– Co w związku z tym zamierzasz zrobić?
– Czego potrzebujesz?
– Co czujesz, kiedy myślisz o tym co zrobisz?
-…

C – pomiar zmian (change measure)
– Po czym poznasz, że osiągnąłeś/-aś, to do czego dążysz?
– Co się stanie, kiedy to osiągniesz?
-…

H – barometr emocjonalny (how are you feeling now?)
– Jak się (w związku z tym) czujesz w tej chwili?
-…

Opisana, struktura pomaga prowadzić sesje coachingowe, które rozwijają inteligencję emocjonalną. Kolejność kroków może być modyfikowana, choć wymieniona powyżej, tworzy logiczną strukturę, następujących po sobie etapów. Model EI COACH, jest jednym z wielu narzędzi coachingowych, można go łączyć i dowolnie modelować i rozwijać. Warunkiem niezbędnym zarówno w tym modelu, jak i w coachingu w ogóle jest umiejętność aktywnego słuchania, słuchania na wielu poziomach. 

Aktywne, wielopoziomowe słuchanie. 

W coachingu, mówi się, że Coach słucha tak, aby Klient usłyszał sam siebie. Można słuchać na różnych poziomach.

1. Poziom pierwszy to słuchanie wewnętrzne, ze względu na „Ja”, słucham tego co wypowiadane, ale skupiam się na tym co słyszę i co to oznacza dla mnie. 
2. Poziom drugi, to słuchanie ukierunkowane, ze względu na „Ty”, słucham i nasłuchuję – o czym mówi druga osoba. Co to może dla niej oznaczać, jakie stoją za tym emocje, jakie wartości. Drugi poziom, to również odzwierciedlanie tego co słyszymy od naszych rozmówców. 
3. Poziom trzeci, to słuchanie intuicyjne, emocjonalne. To słuchanie kompletne, z tym co wypowiedziane i niewypowiedziane. Z całym światem drugiej osoby. To wyjątkowo głęboka empatyczna i pełna zrozumienia relacja, relacja z pełną akceptacją, z ciekawością, zaciekawieniem, nie myląc z ciekawskością. 

Rozwijając inteligencję emocjonalną, nie można tego uczynić bez prawdziwej empatii i aktywnego słuchania. Możemy słuchać aktywnie drugą osobę, ale możemy i powinniśmy również słuchać siebie, tak na prawdę, głęboko, rozumiejąc i odkrywając potrzeby, uczucia i emocje. Pamiętając o systemie wartości osobistych, na których warto opierać swoje działania. Warto być uczciwym wobec siebie, bo jak mówił Władysław Bartoszewski

Warto być uczciwym, choć nie zawsze się to opłaca. Opłaca się być nieuczciwym, ale nie warto.

Wartości osobiste. 

Coś co nadaje głębszy sens naszym zachowaniom, temu co robimy lub chcemy robić, w życiu zawodowym i życiu osobistym – nazywane jest system wartości osobistych. Nie można mówić o inteligencji emocjonalnej bez elementu wartości osobistych. Czyż, nasze wartości, które służą jako wewnętrzne drogowskazy, nie okazują się dla najistotniejsze? 

Jaki wartościami kierujesz się w życiu? 
Dla jakiej sprawy, gotów byłbyś się poświęcić?
Które, z Twoich działań, wyrażają Twoje wartości? 

Uczciwość, charakter, troskliwość, piękno, wpływ, inspirowanie, przynależność, bliskość, przyjaźń, troska, dobroczynność, wiedza, zasady, racjonalność, rodzina, poszukiwanie, obowiązek, dziedzictwo…

Jedną z metod rozwijania inteligencji emocjonalnej, jest audyt wartości. 
Wybierz kilka swoich wartości. Słów, które oddają Twoje ideały, najbardziej z Tobą rezonują, najtrafniej wyrażają to, na czym Ci zależy. 
Przeprowadź audyt każdej z wartości. 

• Ponieważ ja… (dlaczego jest pożądane i odpowiednie posiadać wartość jaką jest …?).
• Dlatego ja… (jak jest konsekwencja posiadania wartości …?).
• Kiedykolwiek ja … (jakie są sytuacje i warunki, kiedy stosuję moją wartość …?).
• Chociaż ja… (jakie alternatywy lub przeszkody wstępują w związku z wartością lub w stosunku do niej?).
• Jeśli, ja… (jaki jest pozytywny cel tej wartości?).

W jakich sytuacjach w życiu prywatnym posługujesz się wskazanymi przez Ciebie wartościami? A, w życiu zawodowym? 

Hierarchia osobistych wartości, zmienia się wraz z wiekiem i nabytym doświadczeniem. Niektóre z wartości, mogą być z nami przez całe życie i być nienegocjowalne. Inne czasami gotowi jesteśmy poświęcić, z niektórych zrezygnować. Wartości pomagają zrozumieć siebie i innych. Są doskonałym narzędziem do podejmowania decyzji. 

A jak można poprawić osiąganie swoich celów? 

Institute for Applied Emotional Intelligence, przeprowadził w tym kierunku badania (Wiseman, 2004), które zbadały jakie mamy procentowe szanse na osiągnięcie wyznaczonych przez siebie celów, a o to wyniki:

• Masz pomysł – 10%.
• Decydujesz, kiedy go osiągniesz – 40%.
• Planujesz, w jaki sposób to zrobisz – 50%.
• Obiecujesz komuś, ze to zrobisz – 65%.
• Jesteś umówiony na spotkanie sprawozdawcze z osobą, której obiecałeś wykonanie zadania – 95%. 

Wsparciem w osiąganiu celów, zajmuje się profesjonalny coaching czy mentoring, zarówno w życiu osobistym jak i zawodowym. Wymienione powyżej zobowiązania osobiste, są fundamentalnymi składnikami sesji rozwojowych. 

Mózg racjonalny, mózg emocjonalny, mózg moralny. Inteligencja emocjonalna przyszłości…

Inteligencja emocjonalna jest wymieniana jako jedna z kluczowych kompetencji miękkich, a także kompetencji przyszłości!
Dzisiaj już wiemy, że modele sztucznej inteligencji AI, są uczone ludzkich emocji. I choć AI nie posiada jeszcze samoświadomości, osobistych refleksji opartych na doświadczeniach, czy moralności, ciekawe dokąd nas to zaprowadzić za kilka, czy kilkanaście lat…?
Wydawać by się mogło, że w dobie AI, tym bardziej powinniśmy rozwijać inteligencję emocjonalną, kto wie, może będą to kompetencje wyjątkowo potrzebne…? 

A z drugiej strony, czy chcielibyśmy, aby do końca poznano nasze najgłębsze tajemnice, które nosimy w sercu? Osobiste tajemnice, które płyną z racjonalnego myślenia, w oparciu o – nasz moralny kompas i system wartości. Tajemnice ubrane w nasze, wyjątkowe emocje…?

Czy może lepiej, aby nasze tajemnice, pozostały naszymi „tajemnicami”…?

Bibliografia: 
Coaching inteligencji emocjonalnej 
Inteligencja emocjonalna w praktyce 
Emocjonalne pułapki w związkach 

Poszukujesz więcej inspiracji, zapraszam do lektury innych artykułów w cyklu  Projekt Życie.